Hoe muskieten de smaak van menselijk bloed te pakken kregen

Van de ongeveer 3,500 verschillende muskietensoorten, zijn er maar een paar die zich richten op menselijk bloed, waardoor ze belangrijke verspreiders van allerlei besmettelijke ziekten zijn geworden.

In hun eigen oorspronkelijke domein, Afrika ten zuiden van de Sahara, zijn de eetgewoonten van muskieten heel variabel, van een sterke voorkeur voor menselijk bloed tot een sterke voorkeur dat van andere dieren.

De vraag is hoe, waar en waarom die muskieten zijn overgestapt op het consumeren van menselijk bloed. Recent hebben wetenschappers twee belangrijke factoren ontdekt: een steeds droger klimaat en een verhoogde urbanisatie. Kijkend naar deze voorwaarden zijn wetenschappers nu in staat om te voorspellen dat nog meer soorten zich in de toekomst aan menselijk bloed te goed zullen gaan doen.

[Watervoorraad in open kruiken]

Wetenschappers richtten zich op de Gele koortsmug (Aedes aegypti) en vroegen zich af waar precies die muskietensoort zich specifiek is gaan richten op mensen en waar houden ze (nog) van het bloed van andere diersoorten[1]. Om antwoorden te krijgen vingen ze op 27 locaties in de Sub Sahara muskieten en testten of de gevangen muskieten een voorkeur hadden voor menselijk bloed, dan wel bloed van cavia's en vogels.

Het bleek dat muskieten zich meer richtten op menselijk bloed als ze leefden in moderne dichtbevolkte steden en minder als ze leefden in afgelegen gebieden. Maar, zo redeneerden wetenschappers, dat kon dus niet de voornaamste reden zijn, omdat ze al eerder een voorkeur hadden voor menselijk bloed dan de opkomst van écht grote moderne steden. Wat ook bleek was dat muskieten, die in gebieden leefden met lange en extreem hete droge seizoenen, liever menselijk bloed dronken.

In de Sahel is de regenval geconcentreerd in slechts een paar maanden per jaar. Er leven tegenwoordig maar weinig andere dieren en de mensen leven samengeperst in een paar grote steden. Geen wonder dat muskieten daar enorm afhankelijk zijn geraakt van mensen en menselijke watervoorraden.

Door de voortdurende klimaatveranderingen, waardoor regionaal de temperaturen steeds verder kunnen oplopen, terwijl de jaarlijkse regenval steeds verder afneemt, zijn muskieten overgestapt op een andere prooi. Hoe droger het gebied, hoe minder andere dieren er zullen leven, maar de mens ziet kans om ook in die gebieden te overleven. Die kans liet de Gele koortsmug niet aan zich voorbij gaan.

[1] Rose et al: Climate and Urbanization Drive Mosquito Preference for Humans in Current Biology – 2020. Zie hier.